Święty Paweł – Kim był Szaweł z Tarsu

Święty Paweł (znany również jako Apostoł Paweł) był jednym z najbardziej wpływowych przywódców wczesnego kościoła chrześcijańskiego. Odegrał kluczową rolę w szerzeniu ewangelii wśród pogan (nie-Żydów) w pierwszym wieku, a jego podróże misyjne objęły całe imperium rzymskie.

Paweł założył ponad tuzin kościołów i jest tradycyjnie uważany za autora 13 ksiąg Biblii – więcej niż jakikolwiek inny pisarz biblijny. Z tego powodu święty Paweł jest często uważany za jedną z najbardziej wpływowych osób w historii. Miał większy wpływ na krajobraz religijny świata niż jakakolwiek inna osoba poza Jezusem i być może Mahometem.

Zanim jednak Paweł stał się niestrudzonym orędownikiem chrześcijaństwa, był znany z prześladowania chrześcijan. Księga Dziejów Apostolskich mówi nam, że Paweł był nawet obecny przy śmierci pierwszego chrześcijańskiego męczennika – gdzie „zatwierdził ukamienowanie Szczepana” (Dz 8:1).

W ciągu ostatnich dwóch tysiącleci napisano niezliczone książki o Pawle i jego naukach. W tym przewodniku dla początkujących zbadamy podstawy tego, co wiemy – i czego nie wiemy – o tej ważnej postaci biblijnej.

Oto, co zamierzamy omówić:

• Kim był Paweł?
• Nawrócenie Pawła na drodze do Damaszku
• Kiedy żył Paweł?
• Czy Saul stał się Pawłem?
• Służba Pawła wśród pogan
• Podróże misyjne Pawła
• Ile razy Paweł rozbił się na statku?
• Próby zabójstwa Pawła
• Apelacja Pawła do Cezara
• Areszt domowy Pawła
• Jaką część Biblii napisał Paweł?
• Jak umarł Paweł?

Zacznijmy od kwestii podstawowych.

Kim był święty Paweł?

Większość tego, co wiemy o apostole Pawle (znanym również jako święty Paweł lub Saul z Tarsu), pochodzi z przypisywanych mu pism i Księgi Dziejów Apostolskich. Istnieje jednak również kilka pism z końca I i początku II wieku, które odnoszą się do niego, w tym list Klemensa Rzymskiego do Koryntian.

Hebrajczyk z Hebrajczyków

Zanim Paweł stał się naśladowcą Chrystusa, był doskonałym przykładem „prawego” Żyda. Pochodził z bogobojnej rodziny (2 Tm 1:3), był faryzeuszem jak jego ojciec (Dz 23:6) i został wykształcony przez szanowanego rabina Gamaliela (Dz 22:3). Jego żydowskie referencje obejmowały dziedzictwo, dyscyplinę i gorliwość.

W Liście do Filipian 3 wyjaśnia, dlaczego jeśli ktokolwiek kiedykolwiek miał powody, by wierzyć, że może zostać zbawiony dzięki przynależności do judaizmu, to właśnie on:

I owszem, nawet wszystko uznaję za stratę ze względu na najwyższą wartość poznania Chrystusa Jezusa, Pana mojego. Dla Niego wyzułem się ze wszystkiego i uznaję to za śmieci, bylebym pozyskał Chrystusa i znalazł się w Nim – nie mając mojej sprawiedliwości, pochodzącej z Prawa, lecz Bożą sprawiedliwość, otrzymaną przez wiarę w Chrystusa, sprawiedliwość pochodzącą od Boga, opartą na wierze. – List do Filipian 3:8-9

Dalej mówi, że uważa tę sprawiedliwość za „śmieci” w porównaniu ze sprawiedliwością pochodzącą z wiary w Chrystusa (Flp 3:8-9).

Tożsamość Pawła była zakorzeniona w jego żydowskości, ale po dramatycznym nawróceniu na drodze do Damaszku (więcej na ten temat później) jego tożsamość jako Żyda stała się drugorzędna w stosunku do jego tożsamości jako naśladowcy Chrystusa. Znaczną część swojej posługi spędził na demontażu idei, że aby mieć zbawczą wiarę w Jezusa, poganie muszą najpierw „stać się Żydami”, przyjmując Prawo Mojżeszowe. Bycie „Hebrajczykiem z Hebrajczyków” dodawało mu wiarygodności i doświadczenia, gdy przemawiał do żydowskiej publiczności, i pomagało mu mówić o niezdolności Prawa do uczynienia ludzi sprawiedliwymi.

Obywatel rzymski

Paweł urodził się w Tarsie – zamożnym mieście w prowincji Cylicja – co dało mu obywatelstwo rzymskie. Status ten dawał mu specjalne przywileje, a w niektórych przypadkach uchronił go przed nadużyciami (Dz 22:25-29).

W Dziejach Apostolskich 25 Paweł został postawiony przed sądem, a jego oskarżyciele poprosili, aby stanął przed sądem w Jerozolimie, gdzie planowali zasadzkę i zabicie go (Dz 25:3). Paweł wykorzystał swoje rzymskie obywatelstwo, aby zażądać od samego Cezara rozpatrzenia jego sprawy (Dz 25:11), a prokurator nie miał innego wyjścia, jak tylko przyznać mu to prawo. Niestety, książka kończy się, zanim dotrze do Cezara – ponieważ historia Pawła nie jest celem Dziejów Apostolskich.

Jako obywatel rzymski Paweł posiadał pożądany status. Niektórzy, jak centurion z Dziejów Apostolskich 22:28, musieli zapłacić za niego dużo pieniędzy. Inni służyli w rzymskim wojsku przez 25 lat, aby na to zasłużyć. Ale Paweł urodził się z tym przywilejem. Zamiast panować nad wszystkimi, głosił o obywatelstwie, które każdy mógł wybrać, przyjmując Jezusa jako Pana:

Nasza bowiem ojczyzna jest w niebie. Stamtąd też jako Zbawcy wyczekujemy Pana naszego Jezusa Chrystusa, który przekształci nasze ciało poniżone, na podobne do swego chwalebnego ciała, tą potęgą, jaką może On także wszystko, co jest, sobie podporządkować. – List do Filipian 3:20-21

Prześladowca chrześcijan

Jako faryzeusz, przed nawróceniem na chrześcijaństwo, Paweł postrzegał chrześcijan (którzy w tamtym czasie byli w większości Żydami) jako plagę przeciwko judaizmowi. Z perspektywy Pawła ludzie ci bluźnili przeciwko Bogu i sprowadzali jego lud na manowce. Uważał, że Jezus był zwykłym człowiekiem i dlatego słusznie został stracony za twierdzenie, że jest Bogiem.

A ponieważ naśladowcy Jezusa rozpowszechniali ideę, że Jezus był Bogiem, Paweł uważał chrześcijan za najgorszych grzeszników.

Nie powinno więc dziwić, że Paweł zadebiutował w Biblii jako intensywny prześladowca chrześcijan. (Chociaż po raz pierwszy wspomina się o nim pod hebrajskim imieniem Saul – wkrótce do tego przejdziemy).

Kiedy Szczepan został ukamienowany za głoszenie ewangelii, „świadkowie położyli swe płaszcze u stóp młodzieńca imieniem Saul”. A Saul zgodził się, aby go zabili” (Dzieje Apostolskie 7:58-8:1).

Później Paweł poprosił najwyższego kapłana o pozwolenie na wzięcie chrześcijan (znanych jako wyznawcy „Drogi”) jako więźniów:

Szaweł ciągle jeszcze siał grozę i dyszał żądzą zabijania uczniów Pańskich. Udał się do arcykapłana i poprosił go o listy do synagog w Damaszku, aby mógł uwięzić i przyprowadzić do Jerozolimy mężczyzn i kobiety, zwolenników tej drogi, jeśliby jakichś znalazł. – Dzieje Apostolskie 9:1-2

Sława Pawła jako prześladowcy chrześcijan sprawiała, że wierzący czuli się przy nim nieswojo nawet po jego chrzcie i minęło trochę czasu, zanim uwierzyli, że naprawdę się zmienił (Dz 9:26).

Przywódca we wczesnym kościele chrześcijańskim

Po uwierzeniu w Jezusa Paweł natychmiast zaczął publicznie głosić (Dz 9:20) i szybko zyskał reputację potężnego nauczyciela (Dz 9:22). Przez resztę Dziejów Apostolskich Paweł jest wybitną postacią, która odgrywa kluczową rolę w niesieniu ewangelii społecznościom nieżydowskim.

Jak wynika z listów samego Pawła, był on bardzo szanowany w coraz bardziej rozproszonych wspólnotach chrześcijańskich, z których wiele sam założył. Jego listy często odnoszą się do problemów i pytań, o których pisały do niego kościoły.

Apostoł pogan

Podczas gdy status Pawła jako faryzeusza i jego intensywne oddanie Prawu mogły sprawić, że dobrze nadawał się do głoszenia Żydom, Paweł miał inne powołanie. Zanim Paweł kiedykolwiek głosił ewangelię, Jezus powiedział: „Ten człowiek jest moim wybranym narzędziem, aby głosić moje imię poganom i ich królom oraz ludowi Izraela” (Dz 9:15).

Powołanie Pawła jako apostoła pogan zostało również wzmocnione przez pierwotnych apostołów. W liście do kościoła w Galacji Paweł chciał, aby Galacjanie wiedzieli, że nie muszą przestrzegać Prawa Mojżeszowego, aby zostać zbawionymi. Ewangelia, którą im głosił, była wystarczająca, a oni musieli tylko uwierzyć w Jezusa. Aby udowodnić swój punkt widzenia, powiedział Galacjanom, że Piotr (znany również jako Cephas), Jakub i Jan nie mieli nic do dodania do przedstawionej przez Pawła ewangelii:

Co się zaś tyczy stanowiska tych, którzy się cieszą powagą – jakimi oni dawniej byli, jest dla mnie bez znaczenia; u Boga nie ma względu na osobę – otóż ci, co są uznani za powagi, nie polecili mi oddawać czegokolwiek. Wręcz przeciwnie, stwierdziwszy, że mnie zostało powierzone głoszenie Ewangelii wśród nieobrzezanych, podobnie jak Piotrowi wśród obrzezanych – Ten bowiem, który współdziałał z Piotrem w apostołowaniu obrzezanych, współdziałał i ze mną wśród pogan i uznawszy daną mi łaskę, Jakub, Kefas i Jan, uważani za filary, podali mnie i Barnabie prawicę na znak wspólnoty, byśmy szli do pogan, oni zaś do obrzezanych, 10 byleśmy pamiętali o ubogich, co też gorliwie starałem się czynić. – List do Galatów 2:6-9

A jeśli Piotr, Jakub i Jan nie mieli nic do dodania do tego, co głosił Paweł, to dlaczego Galacjanie mieliby słuchać kogoś innego, kto mówił, że muszą zrobić coś więcej, aby zostać zbawionymi?

Jako apostoł pogan, Paweł nie tylko musiał angażować się w kulturę, do której próbował dotrzeć, ale także musiał chronić tych nowych wierzących przed ciężarem zobowiązań, które żydowscy chrześcijanie często próbowali na nich nakładać. Nieustannie starał się udowodnić, że poganie nie muszą przyjmować żydowskich zwyczajów, takich jak obrzezanie, aby uwierzyć w Jezusa i otrzymać Ducha Świętego.

Misjonarz

Paweł założył liczne kościoły w całej Europie i Azji Mniejszej i zazwyczaj kierował się do regionów, w których nikt wcześniej nie ewangelizował:

A poczytywałem sobie za punkt honoru głosić Ewangelię jedynie tam, gdzie imię Chrystusa było jeszcze nie znane, by nie budować na fundamencie położonym przez kogo innego. – List do Rzymian 15:20

Księga Dziejów Apostolskich i listy Pawła opisują trzy podróże misyjne do różnych miast w Europie i Azji, z których każda trwała kilka lat. (Omówimy je później, możesz też przeczytać o nich więcej teraz).

Wszędzie, gdzie się udawał, Paweł zakładał nowe wspólnoty chrześcijańskie i pomagał tym raczkującym wierzącym rozwijać ich własne przywództwo. Regularnie korespondował z tymi kościołami i odwiedzał je tak często, jak tylko mógł. Od czasu do czasu zbory wspierały go finansowo, aby mógł kontynuować swoją posługę w innym miejscu (Filipian 4:14-18, 2 Koryntian 11:8-9).

Cudotwórca

Zanim Jezus wstąpił do nieba, obiecał swoim naśladowcom, że otrzymają moc przez Ducha Świętego (Dz 1:8). Księga Dziejów Apostolskich odnotowuje, że apostołowie dokonywali cudów, a Paweł nie jest wyjątkiem. Uzdrawiał ludzi, wyrzucał duchy, a nawet wskrzesił kogoś z martwych. (Choć prawdę mówiąc, gdyby Paweł nie uśpił chłopca, ten nie wypadłby z okna).

Oto cuda związane z Pawłem:

• Sprawił, że czarownik tymczasowo oślepł (Dzieje Apostolskie 13:11).
• Uzdrowił człowieka, który był chromy od urodzenia (Dz 14:8-10).
• Wyrzucił ducha, który go dręczył (Dz 16:16-18).
• Uzdrawiał ludzi i wyrzucał duchy poprzez przedmioty, których dotykał (Dz 19:11-12).
• Wskrzesił młodego mężczyznę o imieniu Eutychus (Dz 20:9-12).
• Został ukąszony przez jadowitego węża i nic mu się nie stało (Dz 28:3-5).
• Uzdrowił człowieka chorego na gorączkę i czerwonkę (Dz 28:8).

Dla tych, którzy widzieli i słyszeli Pawła, cuda te dowodziły jego autorytetu od Boga, tak jak kiedyś cuda Jezusa dowodziły jego autorytetu (Mk 2:10).

Szaweł ciągle jeszcze siał grozę i dyszał żądzą zabijania uczniów Pańskich. Udał się do arcykapłana1 2 i poprosił go o listy do synagog w Damaszku, aby mógł uwięzić i przyprowadzić do Jerozolimy mężczyzn i kobiety, zwolenników tej drogi, jeśliby jakichś znalazł. Gdy zbliżał się już w swojej podróży do Damaszku, olśniła go nagle światłość z nieba. A gdy upadł na ziemię, usłyszał głos, który mówił: «Szawle, Szawle, dlaczego Mnie prześladujesz?» «Kto jesteś, Panie?» – powiedział. A On: «Ja jestem Jezus, którego ty prześladujesz. Wstań i wejdź do miasta, tam ci powiedzą, co masz czynić».
Ludzie, którzy mu towarzyszyli w drodze, oniemieli ze zdumienia, słyszeli bowiem głos, lecz nie widzieli nikogo. Szaweł podniósł się z ziemi, a kiedy otworzył oczy, nic nie widział. Wprowadzili go więc do Damaszku, trzymając za ręce. Przez trzy dni nic nie widział i ani nie jadł, ani nie pił. – Dzieje Apostolskie 9:1-9

To słynne spotkanie nazywane jest drogą do Damaszku, nawróceniem w Damaszku i chrystofanią w Damaszku (wizja Chrystusa różna od jego wcielenia). Na drodze Pawła, który chciał pojmać kilku chrześcijan jako więźniów, Jezus zatrzymał go i okaleczył ślepotą.

Ale chociaż Paweł znał teraz prawdziwą tożsamość i moc Tego, którego prześladował, musiał jeszcze poznać łaskę Jezusa i moc uzdrawiania. W tym celu musiał spotkać naśladowcę Chrystusa.

W Damaszku znajdował się pewien uczeń, imieniem Ananiasz. «Ananiaszu!» – przemówił do niego Pan w widzeniu. A on odrzekł: «Jestem, Panie!» A Pan do niego: «Idź na ulicę Prostą i zapytaj w domu Judy o Szawła z Tarsu, bo właśnie się modli». (I ujrzał w widzeniu, jak człowiek imieniem Ananiasz wszedł i położył na nim ręce, aby przejrzał). «Panie – odpowiedział Ananiasz – słyszałem z wielu stron, jak dużo złego wyrządził ten człowiek świętym Twoim w Jerozolimie. I ma on także władzę od arcykapłanów więzić tutaj wszystkich, którzy wzywają Twego imienia». «Idź – odpowiedział mu Pan – bo wybrałem sobie tego człowieka za narzędzie. On zaniesie imię moje do pogan i królów, i do synów Izraela. I pokażę mu, jak wiele będzie musiał wycierpieć dla mego imienia». Wtedy Ananiasz poszedł. Wszedł do domu, położył na nim ręce i powiedział: «Szawle, bracie, Pan Jezus, który ukazał ci się na drodze, którą szedłeś, przysłał mnie, abyś przejrzał i został napełniony Duchem Świętym». Natychmiast jakby łuski spadły z jego oczu i odzyskał wzrok, i został ochrzczony. A gdy go nakarmiono, odzyskał siły. – Dzieje Apostolskie 9:10-19

Paweł spędził kilka następnych dni z tymi samymi chrześcijanami, których przybył pojmać, i natychmiast zaczął głosić ewangelię Jezusa Chrystusa – ku zdezorientowaniu zarówno chrześcijan, jak i Żydów. Potrzeba było czasu, aby reputacja Pawła jako chrześcijańskiego kaznodziei przerosła jego reputację jako prześladowcy chrześcijan.

W swoich własnych relacjach z nawrócenia Paweł mówi, że ukazał mu się Jezus (1 Koryntian 15:7-8) i twierdzi, że Jezus objawił mu ewangelię (Galatów 1:11-16).

W liście do Koryntian Paweł odwołuje się do autorytetu świadectwa naocznych świadków, wskazując, że Jezus ukazał się wielu ludziom, w tym jemu samemu. W Liście do Galatów dowodzi, że Galaci mogą ufać ewangelii, którą im przedstawił, ponieważ pochodzi ona bezpośrednio od Boga, a pierwsi apostołowie poparli jego przesłanie (Galatów 2:6-9).

To spotkanie na drodze do Damaszku całkowicie przedefiniowało to, kim był Paweł i zmieniło cel jego podróży z uciszania chrześcijan na przemawianie w ich imieniu. Zamiast pomniejszać ich liczbę, zwiększył ją. A kiedy Jezus go przekierował, Paweł kontynuował tę trajektorię przez resztę swojego życia.

Kiedy żył święty Paweł?

Naukowcy uważają, że Paweł urodził się między 5 r. p.n.e. a 5 r. n.e., a zmarł około 64 lub 67 r. n.e.. Chociaż był on współczesny Jezusowi, nigdy się nie spotkali – przynajmniej nie przed śmiercią Jezusa.

Pierwszy wiek był burzliwym okresem dla chrześcijaństwa. Nowa religia była podatna na zagrożenia i wszędzie spotykała się z opozycją ze strony Żydów, którzy uważali ją za bluźnierstwo, oraz Rzymian, którzy uważali, że podważa ona autorytet Cezara i wywołuje niepokoje. Jako przywódca społeczności żydowskiej, Paweł postrzegał szybko rozprzestrzeniającą się społeczność chrześcijańską jako zagrożenie i bezpośrednio przyczynił się do prześladowań, z którymi musieli się zmierzyć pierwsi chrześcijanie.

Jednak po spotkaniu z Jezusem, zamiast tępić chrześcijaństwo, Paweł podsycał płomienie wiary, gdziekolwiek się udał, bez względu na koszty. Bardziej niż jakakolwiek inna osoba poza Jezusem, Paweł był powodem, dla którego chrześcijaństwo rozprzestrzeniło się tak daleko i tak szybko.

Czy Szaweł stał się Pawłem?

Powszechnie panuje błędne przekonanie, że Paweł „był kiedyś Szawłem”, a gdy Jezus go powołał, przemianował go na Pawła. Być może słyszałeś coś w stylu „Szaweł prześladowca stał się Pawłem prześladowanym”.

Ale nie ma wersetu, który by o tym mówił. Paweł i Szaweł to tak naprawdę dwie wersje tego samego imienia.

Wkrótce po tym, jak Saul nawrócił się na chrześcijaństwo, Łukasz mówi nam, że nazywa go również Pawłem (Dz 13:9) i przez większą część Biblii odnosi się do niego jako Pawła. Ale Jezus nie nazywa go Pawłem, a po nawróceniu był nazywany Szawłem jeszcze 11 razy.

To prawda, że w Starym Testamencie Bóg czasami zmieniał imiona ludzi (Abram stał się Abrahamem w Księdze Rodzaju 17:5, a Jakub stał się Izraelem w Księdze Rodzaju 32:28), aby reprezentować znaczące zmiany w ich tożsamości. Ale nie to wydarzyło się tutaj.

W rzeczywistości Saul było hebrajskim imieniem, a Paweł był grecką wersją tego samego imienia. (Podobnie jak „Jakub” jest grecką formą „Jakuba”, a „Judasz” jest grecką formą „Judy”). Ponieważ Paweł zaczął ewangelizować greckie społeczności (i ponieważ większość Nowego Testamentu została napisana po grecku), ma sens, że po jego nawróceniu najczęściej widzimy grecką wersję jego imienia.

Służba Pawła dla pogan

Spośród wszystkich sposobów, w jakie Paweł wpłynął na chrześcijaństwo, prawdopodobnie największą rolę odegrał w szerzeniu ewangelii wśród społeczności nieżydowskich. Z pewnością nie był jedynym apostołem, który to robił, ale jest znany jako „apostoł pogan”, ponieważ to właśnie do tego Jezus wyraźnie go powołał (Dz 9:15), on i inni apostołowie zgodzili się, że taka jest jego rola (Galacjan 2:7) i niezaprzeczalnie było to głównym celem jego posługi.

Kiedy pojawiło się chrześcijaństwo, często uważano je za żydowską sektę – opierało się na żydowskich naukach i wierzeniach, a ponieważ większość chrześcijan była również Żydami, wielu z nich nadal przestrzegało żydowskich zwyczajów i rytuałów ustanowionych w Prawie Mojżeszowym.

Jednak chrześcijaństwo radykalnie różniło się od judaizmu i chociaż wielu wczesnych chrześcijan przestrzegało Prawa, nie było to warunkiem wstępnym wiary w Jezusa. Prawo Mojżeszowe i stare przymierze, którym byli związani, zostało zastąpione nowym przymierzem Jezusa i prawem miłości (J 13:34-35).

Dla Pawła, apostołów i pierwszych chrześcijan Prawo (a konkretnie obrzezanie) było jedną z największych kwestii teologicznych ich czasów. Żydzi pierwszego wieku dorastali w przekonaniu, że Prawo było kluczowe dla ich tożsamości jako wybranego ludu Bożego i z trudem w pełni zrozumieli, że Jezus uczynił Prawo przestarzałym (Hebrajczyków 8:13).

Apostołowie zgadzają się z Pawłem

Paweł nieustannie pisał do pogańskich chrześcijan, aby nie martwili się o obrzezanie (jak można sobie wyobrazić, nieobrzezani dorośli byli słusznie przerażeni pomysłem, że będą musieli to zrobić), a w Dziejach Apostolskich 15 apostołowie spotkali się z Pawłem i Barnabą, aby oficjalnie rozwiązać tę sprawę, ponieważ grupy żydowskich chrześcijan nadal mówiły poganom, aby się obrzezali.

Piotr argumentował, że Bóg nie dyskryminował chrześcijan żydowskich i pogańskich, ponieważ dał im obu Ducha Świętego, a skoro w całej historii judaizmu nikt nie był w stanie przestrzegać Prawa (z wyjątkiem Jezusa), to dlaczego mieliby nakładać ten ciężar na pogan (Dz 15: 7-11)?

Po wysłuchaniu wszystkich apostoł Jakub podsumował:

Dlatego ja sądzę, że nie należy nakładać ciężarów na pogan, nawracających się do Boga, lecz napisać im, aby się wstrzymali od pokarmów ofiarowanych bożkom, od nierządu, od tego, co uduszone, i od krwi. Z dawien dawna bowiem w każdym mieście są ludzie, którzy co szabat czytają Mojżesza i wykładają go w synagogach». – Dzieje Apostolskie 15:19-21

Jeśli zauważysz, apostołowie nie zdecydowali, że poganie powinni przestrzegać „najważniejszych” przykazań, Wielkiej Dziesiątki czy czegokolwiek podobnego. Zamiast tego zasadniczo poinstruowali pogan, aby byli kulturowo wrażliwi na swoich żydowskich braci i siostry, ponieważ Prawo było szanowane i przestrzegane przez Żydów wszędzie.

Ale pomimo zgody apostołów, że poganie nie muszą przyjmować żydowskich zwyczajów, aby być chrześcijanami, żydowscy chrześcijanie nadal postrzegali chrześcijan przestrzegających prawa jako lepszych, a nawet Piotr dał się zmusić do faworyzowania.

Paweł nie zamierzał na to pozwolić.

Paweł konfrontuje Piotra

Po otrzymaniu wizji (Dz 10:9-16), Piotr był jednym z pierwszych apostołów, którzy opowiadali się za dzieleniem się ewangelią z poganami. Ale gdy poganie dołączyli do kościoła, Paweł zauważył, że Piotr nadal traktował chrześcijan pochodzenia pogańskiego inaczej, aby zachować twarz wobec tych, którzy nadal cenili prawo.

Paweł zwrócił mu więc uwagę.

Gdy następnie Kefas przybył do Antiochii, otwarcie mu się sprzeciwiłem, bo na to zasłużył. Zanim jeszcze nadeszli niektórzy z otoczenia Jakuba, brał udział w posiłkach z tymi, którzy pochodzili z pogaństwa. Kiedy jednak oni się zjawili, począł się usuwać i trzymać się z dala, bojąc się tych, którzy pochodzili z obrzezania. To jego nieszczere postępowanie podjęli też inni pochodzenia żydowskiego, tak że wciągnięto w to udawanie nawet Barnabę.
Gdy więc spostrzegłem, że nie idą słuszną drogą, zgodną z prawdą Ewangelii, powiedziałem Kefasowi wobec wszystkich: «Jeżeli ty, choć jesteś Żydem, żyjesz według obyczajów przyjętych wśród pogan, a nie wśród Żydów, jak możesz zmuszać pogan do przyjmowania zwyczajów żydowskich?»
My jesteśmy Żydami z urodzenia, a nie pogrążonymi w grzechach poganami. A jednak przeświadczeni, że człowiek osiąga usprawiedliwienie nie przez wypełnianie Prawa za pomocą uczynków, lecz jedynie przez wiarę w Jezusa Chrystusa, my właśnie uwierzyliśmy w Chrystusa Jezusa, by osiągnąć usprawiedliwienie z wiary w Chrystusa, a nie przez wypełnianie Prawa za pomocą uczynków, jako że przez wypełnianie Prawa za pomocą uczynków nikt nie osiągnie usprawiedliwienia. – List do Galatów 2:11-16

Paweł mówi dalej, że „gdyby sprawiedliwość można było osiągnąć przez Prawo, Chrystus umarł na darmo!”. (Galacjan 2:21). I jak wyjaśnił wcześniej w liście do Galatów, Piotr, Jakub i Jan już się z nim zgodzili: poganie nie musieli przestrzegać Prawa Mojżeszowego, a żydowscy chrześcijanie nie byli lepsi ani lepsi od pogańskich chrześcijan, ponieważ przestrzegali Prawa.

Podróże misyjne Pawła

Dzieje Apostolskie odnotowują trzy podróże misyjne, które zabrały Pawła przez Azję Mniejszą, Cypr, Grecję, Macedonię i Syrię. Niektórzy uczeni twierdzą, że odbyła się również czwarta podróż misyjna. W każdej z nich Paweł i jego towarzysze wyruszyli, aby zanieść ewangelię poganom i założyli kościoły, do których Paweł pisał w swoich listach (a także wiele innych).

W niektórych przypadkach Paweł spędził ponad rok w miastach, w których głosił, mieszkając z tamtejszymi wierzącymi i modelując styl życia naśladujący Chrystusa. W ciągu swojego życia Paweł przebył prawdopodobnie ponad 10 000 mil, aby głosić ewangelię.

Pierwsza podróż misyjna Pawła (Dzieje Apostolskie 13-14)

Pierwsza podróż Pawła rozpoczęła się w Antiochii od wezwania Ducha Świętego (Dz 13:2-3). Opuścił kościół wraz z Barnabą i mężczyzną o imieniu Jan (zwanym także Markiem, uważanym za autora Ewangelii Marka) i razem popłynęli na Cypr, wyspę na Morzu Śródziemnym.

Tutaj Paweł dokonał pierwszego cudu, być może zainspirowany własnym nawróceniem na drodze do Damaszku: oślepił czarownika, który sprzeciwiał się ich próbom ewangelizacji prokonsula (Dz 13:10-12).

Następnie popłynęli do Pergi w Pamfilii, gdzie Jan Marek rozstał się z Pawłem i Barnabą (stało się to później punktem napięcia między Pawłem i Barnabą). Stamtąd Paweł i Barnaba udali się do Psidion Antiochia, miasta w górach Turcji.

W Antiochii Pizydyjskiej Paweł i Barnaba weszli do synagogi podczas szabatu i głosili ewangelię zarówno Żydom, jak i poganom. Zostali zaproszeni do przemawiania w następny szabat, a kiedy to zrobili, większość miasta wzięła w nim udział. Wielu z obecnych Żydów rozgniewało się i próbowało ich powstrzymać, ale poganie byli otwarci na ich przesłanie. Paweł i Barnaba ostatecznie opuścili Antiochię Psydońską z powodu prześladowań i udali się do innego tureckiego miasta o nazwie Ikonium. Spędzili tam „sporo czasu” (Dz 14:3), a miasto stawało się coraz bardziej podzielone: niektórzy Żydzi i poganie wspierali ich, a inni ich oczerniali. Ci, którzy sprzeciwiali się Pawłowi i Barnabie, rozpoczęli spisek mający na celu ich ukamienowanie, ale dowiedzieli się o tym i uciekli do miasta Lystra w Likaonii.

Tam Paweł dokonał kolejnego cudu: uzdrowił człowieka, który był chromy od urodzenia (Dz 14:8-10). Ludzie, którzy to widzieli, uważali Pawła i Barnabę za bogów i próbowali składać im ofiary, nawet gdy Paweł i Barnaba próbowali ich do tego przekonać.

Niektórzy z ludzi, którzy sprzeciwiali się im w Psidionie, Antiochii i Ikonium, podążyli za nimi do Listry i podburzyli tłum przeciwko nim. Ukamienowali Pawła i zostawili go martwego poza miastem. Wtedy on wstał i wrócił do miasta. Następnego dnia wyruszyli do Derbe, innego miasta licyjskiego, gdzie „pozyskali wielu uczniów” (Dz 14:21).

Z Derbe Paweł i Barnaba wrócili do miast, w których już głosili, zachęcając nowych wierzących i wyznaczając starszych dla każdego kościoła.

Druga podróż misyjna Pawła (Dz 15:36-18:22)

Po dłuższym pobycie w Antiochii Paweł poprosił Barnabę, aby udał się z nim i odwiedził kościoły, które wspólnie założyli. Barnaba chciał ponownie przyprowadzić Jana Marka, ale Paweł uważał, że Jan Marek nie powinien przychodzić, ponieważ wcześniej ich opuścił. Tak więc Paweł i Barnaba rozstali się: Barnaba zabrał Jana Marka na Cypr, a Paweł zabrał człowieka o imieniu Sylas do Syrii i Cylicji.

Paweł i Sylas podróżowali przez Derbe, a następnie Lystrę, gdzie zabrali wierzącego o imieniu Tymoteusz (jest to Tymoteusz, do którego Paweł pisze w 1 Tymoteusza i 2 Tymoteusza). Razem podróżowali od miasta do miasta i opowiadali ludziom o tym, co apostołowie postanowili na Soborze Jerozolimskim, gdzie Jakub powiedział chrześcijanom z pogan, aby nie martwili się o obrzezanie, co było dość ironiczne, ponieważ Paweł właśnie obrzezał Tymoteusza (Dz 16:3).

Duch Święty powstrzymał Pawła i jego towarzyszy przed głoszeniem w prowincji Azji, więc udali się do Frygii i Galacji (gdzie założyli kościół, do którego Paweł napisze później w Liście do Galatów), ostatecznie docierając do Troady.

Ciekawostka: „Azja” odnosiła się kiedyś do bardzo specyficznego regionu w części tego, co dziś znamy jako Turcję, ale ludzie Zachodu zaczęli używać tej nazwy do opisania praktycznie wszystkiego na wschód od nich, aż w końcu zaczęli używać jej w odniesieniu do całego kontynentu.

Paweł miał wizję, która zaprowadziła grupę do Macedonii, i co ciekawe, tutaj autor Dziejów Apostolskich zaczyna włączać siebie w tę historię: „Po tym, jak Paweł ujrzał wizję, natychmiast przygotowaliśmy się do wyjazdu do Macedonii, dochodząc do wniosku, że Bóg powołał nas do głoszenia im ewangelii” (Dz 16:10, dodano podkreślenie).

Przedarli się przez kilka prowincji, by dotrzeć do Filippi, głównego miasta Macedonii. Tutaj spotkali się z grupą kobiet, w tym z zamożną sprzedawczynią sukna o imieniu Lidia. Po tym, jak ochrzcili Lidię i jej domowników, zaprosiła ich do swojego domu. Byli to pierwsi członkowie kościoła, do których Paweł pisze w Liście do Filipian.

Podczas ich pobytu w Filippi duch, który opętał miejscową niewolnicę, niepokoił Pawła, więc wyrzucił go z niej (Dz 16:18). Normalnie ludzie są zachwyceni, gdy tak się dzieje, ale właściciele niewolnicy zarabiali na niej z powodu ducha, więc byli dość wściekli. Podburzyli wszystkich przeciwko Pawłowi i Sylasowi i zdołali przekonać lokalne władze, by ich pobili i uwięzili.

Podczas gdy Paweł i Sylas byli w więzieniu, nastąpiło trzęsienie ziemi, drzwi więzienia otworzyły się i łańcuchy wszystkich się rozluźniły, ale nikt nie próbował uciec. Paweł i Sylas podzielili się ewangelią z więźniem, a kiedy zostali uwolnieni, wrócili do domu Lidii, a następnie wyruszyli do Tesaloniki.

Przez trzy szabaty Paweł nauczał w synagogach i założył grupę wierzących, do których później pisał w 1 Liście do Tesaloniczan i 2 Liście do Tesaloniczan. Zyskał wielu zwolenników, ale ci, którzy mu się sprzeciwiali, wszczęli zamieszki i grozili jego zwolennikom, więc wierzący wysłali go do Berei.

Żydzi w Berei „przyjęli poselstwo z wielką gorliwością i codziennie badali Pisma, czy to, co Paweł mówił, jest prawdą” (Dz 17:11). Niestety, niektórzy z tych, którzy sprzeciwiali się Pawłowi i jego towarzyszom w Tesalonice, dowiedzieli się, że był w Berei, więc przyszli i zaczęli sprawiać kłopoty. Paweł udał się do Aten. Sylas i Tymoteusz zostali w tyle, ale później mieli go dogonić.

Ateńczycy byli przyzwyczajeni do omawiania nowych idei i nigdy wcześniej nie słyszeli przesłania, które głosił Paweł, więc byli zaintrygowani i dyskutowali z nim. Niektórzy z jego słuchaczy stali się wierzący, a następnie wyruszył do Koryntu.

Paweł przebywał w Koryncie przez półtora roku, głosząc kazania w synagogach i zdobywając zarówno żydowskich, jak i pogańskich zwolenników o różnym statusie społecznym, tworząc grupę wierzących, do których później pisał w 1 Liście do Koryntian i 2 Liście do Koryntian. Zatrzymał się u Akwili i Pryscylli, którzy podobnie jak on byli dzierżawcami. Silas i Timothy dołączyli do niego tutaj.

Żydzi, którzy sprzeciwiali się Pawłowi, próbowali wnieść przeciwko niemu oskarżenie w oparciu o prawo żydowskie, ale rzymski prokonsul nie był zainteresowany wysłuchaniem ich sprawy. Paweł wyruszył z Pryscyllą i Akwilą do Efezu.

W Efezie Paweł udał się do synagogi, aby porozmawiać z Żydami i obiecał, że wróci, jeśli będzie mógł. Następnie udał się z powrotem do Jerozolimy i Antiochii, gdzie zakończyła się jego druga podróż.

Trzecia podróż misyjna Pawła (Dz 18:23-20:38)

Paweł rozpoczął swoją trzecią podróż misyjną od powrotu do Galacji i Frygii, gdzie kontynuował budowę założonych przez siebie kościołów.

Stamtąd Paweł udał się z powrotem do Efezu, gdzie napotkał wierzących, którzy nie byli zaznajomieni z Duchem Świętym, ponieważ byli nauczani przez Apollosa, który w tamtym czasie nie miał pełnego zrozumienia ewangelii.

Paweł pozostał w Efezie przez ponad dwa lata i w tym czasie przeszedł od nauczania w synagodze do omawiania ewangelii w sali wykładowej Tyrannusa. Dzieje Apostolskie odnotowują, że „wszyscy Żydzi i Grecy, którzy mieszkali w prowincji Azji, słuchali słowa Pańskiego” (Dz 19:10).

W tym czasie Paweł dokonał wielu cudów, a nawet rzeczy, których dotknął, podobno uzdrawiały ludzi (Dz 19:12). Po tym, jak niebezpieczny zły duch twierdził, że zna Jezusa i Pawła, ludzie przybywali do Pawła i jego naśladowców, a kościół szybko się rozrastał.

Mniej więcej w tym czasie Paweł postanowił udać się do Jerozolimy, więc podróżował przez Macedonię i Achaję, a następnie planował zatrzymać się w Rzymie. W międzyczasie w Efezie panowało zamieszanie, ponieważ gwałtowny rozwój chrześcijaństwa zdusił firmy, które opierały się na kulcie bożków.

Miasto było na skraju zamieszek, a Paweł chciał wrócić, aby pomóc swoim towarzyszom, ale urzędnikowi miejskiemu udało się złagodzić sytuację bez niego. (Co było dobrą rzeczą, ponieważ właściciele firm byli bardzo wściekli na Paula i prawdopodobnie by go zabili).

Paweł spędził trzy miesiące w Grecji, a następnie wrócił do Macedonii, aby uniknąć ludzi, którzy spiskowali przeciwko niemu. W Troas (miasto w Macedonii) Paweł nauczał w górnym pokoju, kiedy młody człowiek zasnął i wypadł przez okno, ponosząc śmierć. Paweł ocucił go, a następnie odszedł.

W pośpiechu, aby dotrzeć do Jerozolimy, Paweł odbił się od Troas do Assos, Mitylene, Chios i wreszcie Miletu, gdzie poprosił starszych z Efezu, aby się z nim spotkali. Po dodaniu im otuchy wsiadł na statek i wrócił do Jerozolimy, mimo że wielu chrześcijan ostrzegało go, by tam nie płynął.

Czwarta podróż misyjna Pawła (?)

Niektórzy twierdzą, że Paweł odbył również czwartą podróż misyjną, ponieważ niektóre z jego listów odnoszą się do wydarzeń i wizyt, które mogą nie być uwzględnione w Dziejach Apostolskich. W dużej mierze zależy to od tego, czy Paweł został uwięziony w Rzymie raz, czy dwa razy, co do czego jego listy są niejednoznaczne. Paweł zasugerował, że uda się do Hiszpanii (Rzymian 15:24), ale w swoich listach nie wspomina o tej podróży. Wcześni ojcowie Kościoła twierdzili jednak, że Paweł faktycznie podróżował do Hiszpanii.

W swoim liście do Koryntian, ojciec kościoła z I wieku, Klemens Rzymski, powiedział, że Paweł „udał się na krańce zachodu”, co w tamtym czasie prawdopodobnie oznaczało Hiszpanię. Ojciec kościoła z IV wieku, Jan Chryzostom, powiedział: „Po pobycie w Rzymie powrócił do Hiszpanii, ale czy przybył stamtąd ponownie w te strony, nie wiemy”. A Cyryl Jerozolimski (również z IV wieku) napisał, że Paweł „niósł żarliwość swojego głoszenia aż do Hiszpanii”.

Mimo to uczeni nie mogą być pewni, że Paweł odbył tę czwartą podróż, ponieważ główne źródła dotyczące jego pozostałych trzech podróży (Dzieje Apostolskie i listy) nie dają nam wyraźnej relacji na ten temat.

Ile razy Paweł rozbił się na statku?

Podczas wielu podróży Paweł podróżował łodzią. Jak można sobie wyobrazić, łodzie nie były tak bezpieczne w pierwszym wieku – zwłaszcza podczas długich podróży. W swoim drugim liście do Koryntian, który prawdopodobnie został napisany przed jego ostatnią podróżą do Jerozolimy, Paweł twierdzi, że trzykrotnie rozbił się na statku:

Trzy razy byłem sieczony rózgami, raz kamienowany, trzykrotnie byłem rozbitkiem na morzu, przez dzień i noc przebywałem na głębinie morskiej. – 2 List do Koryntian 11:25

Nie ma innych zapisów o tych wrakach w listach ani w Dziejach Apostolskich, ale w Dziejach Apostolskich 27 odnotowano czwarty rozbity statek z dużo większą ilością szczegółów. W drodze na proces Pawła w Rzymie, jego łódź napotkała brutalną burzę i niebezpieczne wody. Żołnierze podjęli drastyczne środki, ale anioł przemówił do Pawła, a on zachęcał ich i doradzał im po drodze.

Próby zamachów na Pawła

Podczas swojej posługi Paweł doprowadzał do szału wielu ludzi. Sześć razy w Dziejach Apostolskich Żydzi i poganie planowali go zamordować – w jednym z tych przypadków ukamienowali go i zostawili na śmierć.

Licząc tylko przypadki, w których Biblia wyraźnie mówi, że planowali go zabić, a nie tylko zaatakować lub skrzywdzić, oto one w kolejności.

1. W Damaszku

Tuż po nawróceniu na drodze do Damaszku Paweł zaczął głosić w synagogach. Po kilku dniach ludzie zaczęli planować jego zabicie i pilnowali bram miasta dzień i noc. Jego zwolennicy przemycali go do i z miasta w koszu (Dz 9:23-25).

2. W Jerozolimie

Kiedy Paweł opuścił Damaszek, udał się do Jerozolimy i próbował dołączyć do tamtejszych uczniów. Zaczął dyskutować z hellenistycznymi Żydami, którzy próbowali go zabić, więc chrześcijanie zabrali go do Cezarei i odesłali do Tarsu (Dz 9:26-30).

3. W Ikonium

Paweł i Barnaba spędzili długi czas w Ikonium, a miasto było podzielone: niektórzy ludzie ich wspierali, a inni nienawidzili. Zarówno Żydzi, jak i poganie spiskowali, by ich ukamienować, a gdy Paweł i Barnaba dowiedzieli się o tym, uciekli do Listry (Dz 14:4-6).

4. W Lystrze

Po tym, jak Paweł uzdrowił człowieka w Lystrze, ludzie myśleli, że on i Barnaba są bogami, Zeusem i Hermesem, i próbowali złożyć im ofiary. Ale potem niektórzy Żydzi przybyli z Antiochii i Ikonium i przekonali ten tłum, by rzeczywiście ukamienował Pawła. Myśleli, że go zabili, więc zostawili go przed bramą miasta. (Paweł i Barnaba odeszli (Dzieje Apostolskie 14:8-20).

5. W Jerozolimie (ponownie)

Po tym, jak Paweł obraził arcykapłana i wywołał intensywną debatę teologiczną między saduceuszami i faryzeuszami, grupa ponad 40 mężczyzn złożyła ślub, że nie będzie jeść ani pić, dopóki nie zabije Pawła (Dz 23:12-13).

Ich plan polegał na tym, by setnik wysłał Pawła na przesłuchanie do Sanhedrynu, a następnie zabił go po drodze. Ktoś jednak ostrzegł setnika o tym planie i zamiast tego zebrał prawie 500 żołnierzy, aby zabrać Pawła do gubernatora w Cezarei.

6. W Cezarei

Wiele lat później Paweł nadal był więziony, a władzę sprawował nowy prokonsul imieniem Porcjusz Festus. Oskarżyciele Pawła zażądali odesłania go z powrotem do Jerozolimy, „ponieważ przygotowywali zasadzkę, aby go zabić po drodze” (Dz 25:3).

Festus odmówił i powiedział im, aby przedstawili swoją sprawę w Cezarei, gdzie Paweł wykorzystał swój przywilej obywatela rzymskiego, aby złożyć odważną prośbę.

Apelacja Pawła do Cezara

Kiedy Paweł został po raz pierwszy uwięziony w Cezarei, złożył apelację do gubernatora Feliksa, a następnie czekał dwa lata w więzieniu bez żadnych postępów. (Gubernator Feliks naciągał go, ponieważ chciał, aby Żydzi go polubili i miał nadzieję, że Paweł go przekupi).

Porcjusz Festus zastąpił Feliksa i po wysłuchaniu obrony Pawła zapytał go, czy chciałby stanąć przed sądem w Jerozolimie.

Zmęczony przeciąganiem sprawy w celu uspokojenia swoich żydowskich oskarżycieli, Paweł domagał się prawa do odwołania się do Cezara:

«Stoję przed sądem Cezara – odpowiedział Paweł – i przed nim należy mnie sądzić. Żydom nic nie zawiniłem, o czym ty wiesz doskonale. Jeżeli zawiniłem i popełniłem coś podpadającego pod karę śmierci, nie wzbraniam się umrzeć. Ale jeśli nie zrobiłem nic z tego, o co mnie oskarżają, nikt nie może mnie im wydać. Odwołuję się do Cezara!» Wtedy Festus porozumiał się z radą i odpowiedział: «Odwołałeś się do Cezara – do Cezara się udasz». – Dzieje Apostolskie 25:10-12

Niestety, Księga Dziejów Apostolskich kończy się przed procesem Pawła przed Cezarem. Ale zanim opuścił Cezareę, inny władca – król Herod Agryppa II – wysłuchał jego sprawy i powiedział Festusowi:

A Agryppa powiedział do Festusa: «Możnaby zwolnić tego człowieka, gdyby się nie odwołał do Cezara» – Dzieje Apostolskie 26:32

Być może Paweł miał nadzieję, że odwołanie się do Cezara ostatecznie zakończy jego sprawę, ale niestety przeciągnęło ją jeszcze bardziej.

Albo … być może było to strategiczne posunięcie ze strony Pawła, aby świadczyć o Chrystusie przed przywódcami imperium rzymskiego. Posiadanie sądu Cezara i rzymskiego wymiaru sprawiedliwości jako zniewolonej publiczności mogło być grą Pawła przez cały czas.

Areszt domowy Pawła (Dzieje Apostolskie 28:14-31)

Odwołując się do Cezara, Paweł zmusił Festusa do wysłania go do Rzymu w celu oczekiwania na proces. Kiedy w końcu przybył, „pozwolono Pawłowi mieszkać samemu, z żołnierzem, który go strzegł” (Dz 28:16). Tutaj Paweł swobodnie głosił Żydom w Rzymie przez dwa lata. Naukowcy uważają, że prawdopodobnie wtedy napisał swój list do Filipian, ponieważ wspomina o byciu w łańcuchach (Filipian 1: 12-13).

Księga Dziejów Apostolskich kończy się, gdy Paweł przebywa w areszcie domowym, a z listów nie dowiadujemy się wiele więcej o sytuacji, a naukowcy debatują nad tym, czy Paweł został kiedykolwiek zwolniony z aresztu domowego. Niektórzy twierdzą, że jego listy mówią o jego uwięzieniu w czasie przeszłym i zawierają odniesienia do rzeczy, które mogły mieć miejsce dopiero po jego areszcie domowym.

Na przykład w 2 Liście do Tymoteusza (uważanym za napisany na krótko przed jego śmiercią) wydaje się on odnosić do niedawnej podróży do Troady (2 Tm 4:13), co byłoby niemożliwe, gdyby był już uwięziony w Cezarei przez ponad dwa lata przed aresztem domowym w Rzymie.

To, czy Paweł odbył czwartą podróż misyjną (być może do Hiszpanii), w dużej mierze zależy od tego, czy został uwięziony w Rzymie raz, czy dwa razy.

Jaką część Biblii napisał święty Paweł?

Apostoł Paweł jest tradycyjnie uważany za autora 13 ksiąg Nowego Testamentu. Podczas gdy Mojżesz nadal dzierży tytuł autora największej liczby słów w Biblii (tradycyjnie), Paweł napisał najwięcej dokumentów. (No, chyba że liczyć każdy pojedynczy psalm jako dokument, w którym to przypadku Dawid wygrywa). Przypisywane mu księgi obejmują:

• List do Rzymian
• 1 List do Koryntian
• 2 List do Koryntian
• Galacjan
• Efezjan
• Kolosan
• 1 Tesaloniczan
• 2 Tesaloniczan
• 1 Tymoteusza
• 2 Tymoteusza
• Tytus
• Filemona

Księgi te są w rzeczywistości listami, które zostały napisane do kościołów założonych przez Pawła i ludzi, których prawdopodobnie spotkał podczas podróży misyjnych, które widzimy w Księdze Dziejów Apostolskich. Listy te odnoszą się do wielu wydarzeń zapisanych w Dziejach Apostolskich, które uczeni wykorzystali do stworzenia bardziej przejrzystych ram czasowych życia i posługi Pawła.

Nie wszyscy jednak zgadzają się, że Paweł napisał wszystkie te listy. Większość uczonych (krytycznych i konserwatywnych) uważa, że Paweł napisał siedem z nich: List do Rzymian, 1 List do Koryntian, 2 List do Koryntian, List do Galacjan, List do Filipian, 1 List do Tesaloniczan i List do Filemona. Jednak pozostałe sześć listów wzbudziło pewne wątpliwości, a naukowcy debatują, czy naprawdę można je przypisać Pawłowi.

List do Kolosan zawiera pewne wątpliwe odniesienia, których Paweł nie czyni nigdzie indziej (nazywa Jezusa „obrazem niewidzialnego Boga” w Kol 1:15) i które są bardziej zgodne z późniejszą teologią chrześcijańską (taką jak ta zawarta w Ewangelii Jana), więc niektórzy twierdzą, że został napisany przez naśladowców Pawła po jego śmierci.

Listy do Efezjan, 1 Tymoteusza, 2 Tymoteusza i Tytusa mają zupełnie inny styl niż pozostałe listy Pawła. Może to oznaczać, że Paweł miał po prostu inny cel w ich pisaniu lub że styl pisania Pawła zmienił się w trakcie jego posługi, ale listy do Tymoteusza i Tytusa mają również bardzo różne słownictwo, a nawet teologię, niż widzimy w innych pismach Pawła.

Wielu chrześcijan byłoby zaskoczonych, gdyby dowiedzieli się, że te akademickie debaty w ogóle mają miejsce, ponieważ wszystkie te listy są podpisane przez Pawła. Naukowcy twierdzą jednak, że listy te są w rzeczywistości pseudepigrafami: pismami, które twierdzą, że zostały napisane przez kogoś, kto nie był ich faktycznym autorem.

Niektóre pseudepigrafy są nieszkodliwe, stworzone z wygody, konieczności lub przyjętych praktyk (takich jak uczeń piszący w imieniu nauczyciela, za zgodą i autorytetem nauczyciela). Inne, jak wiele ewangelii gnostyckich, były jawnymi fałszerstwami napisanymi w celu poparcia pozycji teologicznej.

W najgorszym przypadku ktoś napisał te listy i podstępnie podpisał je imieniem Pawła, aby uczynić je bardziej autorytatywnymi. Wielu uczonych uważa jednak, że bardziej prawdopodobne jest to, że Paweł poprosił swoich towarzyszy o napisanie tych listów, powiedział im, co mają napisać i podpisał się swoim imieniem. Wyjaśniałoby to różnice w stylu i słownictwie bez utraty autentyczności listów.

Czy Paweł napisał Księgę Hebrajczyków?

Prawie wszyscy uczeni zgadzają się dziś, że Paweł nie napisał Listu do Hebrajczyków, a prawdziwy autor biblijny pozostaje nieznany. Jednak wczesny kościół zakładał, że list został napisany przez Pawła, a nawet włączył go do wczesnych zbiorów swoich pism. Zostało to zakwestionowane już w II i III wieku, ale przez ponad tysiąc lat Kościół w dużej mierze wierzył, że napisał go Paweł.

Wcześni pisarze chrześcijańscy sugerowali nawet alternatywnych autorów. Tertulian (ok. 155-240 r. n.e.) zaproponował, że został napisany przez Barnabę. Hipolit (ok. 170-235 r. n.e.) uważał, że był to Klemens Rzymski.

Ojciec historii Kościoła, Euzebiusz z Cezarei (ok. 260-339 r. n.e.) zauważył, że „niektórzy odrzucili List do Hebrajczyków, twierdząc, że jest on kwestionowany przez kościół rzymski, ponieważ nie został napisany przez Pawła” (Historia Kościoła). Sam jednak utrzymywał, że Paweł napisał list po hebrajsku i po prostu zdecydował się go nie podpisywać, a następnie Łukasz przetłumaczył go na grekę.

Dziś nie jest to nawet przedmiotem debaty. Donald Guthrie napisał w swoim Wprowadzeniu do Nowego Testamentu, że „większość współczesnych pisarzy ma więcej trudności z wyobrażeniem sobie, w jaki sposób ten list został kiedykolwiek przypisany Pawłowi, niż z pozbyciem się tej teorii”.

Prawdopodobnie nigdy nie dowiemy się, kto naprawdę napisał List do Hebrajczyków. Ale możemy być całkiem pewni, że nie był to Paweł.

Jak zginął Paweł?

Biblia nie mówi nam, jak zginął Paweł, ale wielu wczesnych ojców Kościoła pisało, że poniósł śmierć męczeńską – a konkretnie, że został ścięty, prawdopodobnie przez cesarza Nerona, co oznaczałoby, że musiało to być gdzieś przed 68 rokiem n.e.

Klemens Rzymski dostarczył najwcześniejszy zachowany zapis śmierci Pawła w swoim liście do Koryntian (znanym jako 1 Klemens), w którym wspomina, że Paweł i Piotr ponieśli śmierć męczeńską.

Apokryficzne dzieło z II wieku znane jako Dzieje Apostolskie Pawła mówi, że Neron kazał ściąć Pawła. A w 200 r. n.e. Tertulian napisał, że śmierć Pawła była podobna do śmierci Jana Chrzciciela (dekapitacja). Inni wczesnochrześcijańscy pisarze popierają te twierdzenia i podają dodatkowe szczegóły, takie jak miejsce, w którym to się stało (Rzym) i gdzie został pochowany (Droga Ostyjska w Rzymie).

Szczątki Pawła

W 2002 r. archeolodzy znaleźli duży marmurowy sarkofag w pobliżu miejsca opisanego przez Jerome’a i Caiusa. Było na nim napisane „PAULO APOSTOLO MART” (Paweł apostoł męczennik). Nikt nigdy nie otworzył sarkofagu, ale przy użyciu sondy i datowania radiowęglowego archeolodzy oszacowali, że szczątki wewnątrz pochodzą z I lub II wieku. Watykan twierdzi, że są to szczątki świętego Pawła, Apostoła Pogan.

Święty Paweł: apostoł, misjonarz, pisarz, męczennik

Od momentu, gdy stał się wierzącym w Chrystusa, życie Pawła uległo przemianie. Chociaż Jezus nie nadał Saulowi nowego imienia, dał mu nowy cel: taki, który na nowo zdefiniował jego życie. Zamiast prześladować chrześcijan, Paweł został powołany do bycia prześladowanym jako jeden z nich.

Pomimo tego, że nigdy nie był świadkiem służby Jezusa, Paweł prawdopodobnie przyczynił się do rozwoju ruchu chrześcijańskiego bardziej niż jakikolwiek inny apostoł. Położył podwaliny pod pracę misyjną, która trwa do dziś na całym świecie, a poprzez swoje życie był wzorem ewangelizacji, uczniostwa, wytrwałości i cierpienia – dla chrześcijan, którzy go znali, i dla każdego wierzącego dzisiaj.