Księga Liczb: 40-letnia podróż do ziemi obiecanej

Słyszeliście, że Izrael wędrował po pustyni przez 40 lat, prawda? Księga Liczb opowiada tę historię.

Księga Liczb śledzi podróż Mojżesza i Izraela od stóp góry Synaj (gdzie kończy się Księga Kapłańska) do skraju ziemi obiecanej Kanaan. Gdyby to była zwykła podróż drogowa w tamtych czasach, podróż trwałaby tylko około dwóch tygodni.

Dlaczego więc trwa ona 40 lat? Kiedy ludzie docierają mniej więcej do połowy drogi, Mojżesz wysyła kilku szpiegów do ziemi, aby ją zweryfikować pod kątem nadchodzącej inwazji. (Obecni mieszkańcy prawdopodobnie nie powitają ich z otwartymi ramionami). Większość szpiegów wraca w panice, twierdząc, że Kananejczycy są zbyt potężni, by Izrael mógł ich pokonać. Prowadzi to do buntu, w którym lud odmawia przyjęcia ziemi. Bóg spełnia ich życzenie, postanawiając, że całe pokolenie umrze na pustyni, a ziemię wezmą ich dzieci.

Jest to istotna część Tory, pięcioczęściowej historii powstania Izraela i fundamentu Biblii.

Ważne postacie w Księdze Liczb

• Bóg (Jahwe) – stwórca nieba i ziemi, który wybrał Izraela jako swój szczególny naród i mieszka pośród nich.
• Mojżesz – prorok i przywódca narodu izraelskiego. Jest on głównym rzecznikiem Boga wobec swojego ludu i odwrotnie.
• Aaron – brat Mojżesza i najwyższy kapłan Izraela.
• Eleazar – syn Aarona, który zajmuje jego miejsce po śmierci Aarona.
• Balaam – wróżbita do wynajęcia z daleka. Został wynajęty przez wrogów Izraela, aby przekląć lud Boży.
• Jozue – pomocnik Mojżesza, który szpieguje ludność Kanaanu. Bóg wybiera go na następcę Mojżesza.

Kluczowe tematy: o czym jest Księga Liczb?

W trakcie podróży Izraelitów wydarzyło się wiele dziwnych rzeczy – w tym epizod z gadającym osłem. Ale głównym tematem księgi jest powtarzający się bunt Izraela oraz Boże miłosierdzie i dyscyplina wobec Jego ludu. Gdybyśmy mieli wybrać tylko jeden werset, który podsumowałby kluczowe tematy tej książki, byłby to werset z Księgi Liczb 14:11:

I rzekł Pan do Mojżesza: Dokądże jeszcze ten lud będzie Mi uwłaczał? Dokądże wierzyć Mi nie będzie mimo znaków, jakie pośród nich zdziałałem?

Bunt człowieka

W Księdze Liczb Izraelici kilkakrotnie buntują się przeciwko Bogu i Mojżeszowi. Narzekają na jedzenie. Narzekają na wodę. Narzekają, że zostaną zmiażdżeni przez swoich wrogów. Narzekają na Mojżesza (a nawet kilkukrotnie grożą śmiercią).

Boska kara

Kiedy ludzie narzekają, Bóg ich słyszy – i nie idzie im to najlepiej. Księga Liczb zawiera historie, w których Bóg zabija zbuntowanych Izraelitów ogniem, plagą i wężami. Czasami Mojżesz wzywa Boga na pomoc, gdy lud zwraca się przeciwko niemu – czasami Bóg karze ich bezpośrednio.

Boskie zaopatrzenie

Ale nawet jeśli lud okazuje się być buntowniczy, Bóg rozciąga na niego miłosierdzie. Zamiast zgładzić cały naród na pustyni, czeka aż zbuntowane pokolenie umrze i zachowuje młodszych. Nadal dostarcza mannę, ten tajemniczy chleb z nieba. Zapobiega nawet temu, by Balaam, pogański prorok, przeklinał lud.

Więcej praw

To przecież wciąż Tora. Księga Liczb to ciąg epizodów z podróży Izraela. A autor wiele z tych epizodów puentuje nowym zestawem praw danych ludowi. Księga Liczb nie zawiera tak wielkich, obszernych zbiorów praw, jakie znajdujemy w drugiej połowie Księgi Wyjścia, Księdze Kapłańskiej i prawie całej Księdze Powtórzonego Prawa – ale nadal jest w niej mnóstwo zasad.

Przywództwo Mojżesza

Mojżesz radzi sobie z presją prowadzenia nowego narodu, w pewnym momencie pyta Boga, dlaczego to on ma ponosić ciężar prowadzenia ich do Kanaanu. Czuje się jak niedoceniona niania zmuszona do niesienia ponad 600 000 marudzących bachorów przez pustynię. Mojżesz mówi Bogu na początku książki: „Nie mogę sam nieść tych wszystkich ludzi; ciężar jest dla mnie zbyt duży. Jeśli tak masz zamiar mnie traktować, to proszę, idź i zabij mnie” (Lb 11:14-15).

Raz po raz Bóg daje do zrozumienia ludowi, że Mojżesz jest Jego wybranym prorokiem, a Aaron wybranym kapłanem. Jednak z powodu epizodu nieposłuszeństwa Mojżesza, on również nie może wejść do Kanaanu.

Przymierze Boga z Abrahamem

Już w Księdze Rodzaju Bóg zawarł pakt z Abrahamem, mówiąc, że pewnego dnia jego potomkowie odziedziczą ziemię Kanaan, a przez tych ludzi wszystkie narody świata będą błogosławione. Ponadto Bóg obiecuje błogosławić tych, którzy błogosławią Abrahama i przeklinać tych, którzy przeklinają Abrahama. Imię „Abraham” pojawia się tylko raz w Księdze Liczb, ale jeśli przyjrzysz się bliżej, zobaczysz, że Bóg wypełnia swoje obietnice wobec Abrahama w całej Księdze Liczb.

Czytając i studiując Księgę Liczb, musisz zwracać uwagę na to, co mówi ona o ziemi Kanaan, co się dzieje, gdy ktoś próbuje przekląć lud wybrany przez Boga, oraz na wszelkie wskazówki dotyczące króla pochodzącego z Izraela.

Szerokie spojrzenie: Księga Liczb w kontekście

Księga Liczb nie jest samodzielną księgą. Numery to czwarta księga Pięcioksięgu – pięcioczęściowej historii pochodzenia Izraela. Czytanie Księgi Liczb bez zapoznania się przynajmniej z poprzednimi trzema księgami (Księgą Rodzaju, Księgą Wyjścia i Księgą Kapłańską) jest jak oglądanie czwartego sezonu serialu telewizyjnego – nie będziesz wiedział, co się dzieje, jeśli nie widziałeś, co działo się wcześniej.

W Księdze Rodzaju Bóg składa obietnice Abrahamowi, patriarsze Izraela. Bóg obiecuje w szczególności, że jego potomkowie otrzymają ziemię Kanaan, że narody będą przez niego błogosławione i że Bóg będzie błogosławił tym, którzy błogosławią Abrahama, a przeklinał tych, którzy przeklinają Abrahama. Rodzina Abrahama rozrasta się, a książka kończy się na około 70 jego potomkach jako uchodźcach w Egipcie.

Na początku Księgi Wyjścia naród izraelski rozrósł się, ale został zniewolony przez swoich egipskich władców. Bóg wysyła swojemu ludowi proroka, Mojżesza, który przemawia w imieniu Boga zarówno do Izraela, jak i do faraona. Bóg uwalnia Izraela i prowadzi go na górę na pustyni (górę Synaj), gdzie zawiera z nim specjalną umowę. Obiecują oni wypełniać Jego polecenia, a On obiecuje zamieszkać wśród nich, dając im swoje błogosławieństwo i ochronę. Księga Kapłańska skupia się na tym, jak naród śmiertelników może współżyć z Bogiem nieba.

Księga Liczb rozpoczyna się w momencie, gdy Izraelici przez rok przebywali na Synaju.

Przegląd historii i struktury Księgi Liczb

Akt 1: Przygotowanie do opuszczenia Synaju
(Lb 1:1-10:10)

Księgę otwiera Mojżesz dokonujący spisu ludności w Izraelu. (Dlatego nazywamy tę księgę „Liczbami”). Izrael już od roku obozuje na pustkowiu i nadszedł czas, aby ruszyli w drogę. Mojżesz wydaje narodowi polecenia, jak dwanaście plemion ma się ustawić w czasie obozowania i poruszania się po pustyni – z przybytkiem Boga w centrum obozu. Wiele nowych praw, rytuałów i ofiar ma tu miejsce.

Interludium: Z Synaju do Paranu
(Lb 10:11-12:16)

To nie jest zbyt przyjemna podróż. Lud skarży się na Boga i Mojżesza – Bóg zsyła ogień i plagę. Brat Mojżesza Aaron i siostra Miriam wypowiadają się przeciwko niemu, a Miriam zostaje tymczasowo dotknięta trądem.

To naprawdę nie jest wspaniałe.

Akt 2: Izrael odrzuca ziemię
(Lb 13-19)

Kiedy Izraelici docierają do połowy drogi do Kanaanu, Mojżesz wysyła dwunastu szpiegów do ziemi, aby ją zbadali. Dwóch z nich, Jozue i Kaleb, mówi ludowi, że ziemia jest dobra i Bóg ją im da. Pozostałych dziesięciu jednak nie wierzy, że mogą zdobyć ziemię – uważają, że siły chroniące Kanaan przewyższają Izrael.

Naród nie jest zadowolony z tego, co słyszy, więc zwraca się do Mojżesza. Odmawiają wzięcia ziemi, więc Bóg mówi: „Dobrze, umrzecie na pustyni, a ja dam ją waszym dzieciom”.

Interludium: z Paranu do Moabu
(Lb 20-21)

W tej podróży sprawy mają się trochę gorzej, zanim się poprawią. Mojżesz nie słucha Boga na oczach ludu i jemu również zostaje zabronione wejście do ziemi obiecanej. Aaron umiera, a jego miejsce zajmuje syn. Izrael pokonuje po drodze kilku wrogów. Kończą po drugiej stronie rzeki Jordan, na równinach Moabu.

Akt 3: Izrael osiedla się po drugiej stronie Kanaanu
(Lb 22-36)

Izrael rozbija obóz po drugiej stronie rzeki Jordan od Jerycha (tak, tego Jerycha). Są siłą, z którą trzeba się liczyć – pokonali kilka armii i kilka plemion zaczyna na stałe zasiedlać wschodnią stronę Jordanu.

Jak można sobie wyobrazić, okoliczne narody są przerażone. Wynajmują palanta o imieniu Balaam, aby rzucił klątwę na Izraela, co nie przynosi oczekiwanych rezultatów. (Pamiętacie obietnicę Boga daną Abrahamowi w Księdze Rodzaju?) Następnie Balaam namawia inny naród, aby wysłał swoje córki, które uwiodą Izraelitów i skłonią ich do oddawania czci innym bogom. Na początku nie kończy się to dobrze dla Izraela (kolejna plaga). Ale dla tego drugiego narodu jest to jeszcze gorszy interes – pięciu jego władców i Balaam zostają zabici.

Następuje kolejny spis ludności. Jozue zostaje mianowany następcą Mojżesza. I ogólnie rzecz biorąc, cały naród jest przygotowywany do następnego rozdziału: wejścia do ziemi obiecanej.

Ale jeszcze nie teraz. Mojżesz ma dla nich bardzo ważne przesłanie – ale o tym w następnym rozdziale w Księdze Powtórzonego Prawa.

Rola Księgi Liczb w Biblii

Księga Liczb pokazuje nam, jak święty Bóg mieszka ze swoim ludem. Izrael buntuje się przeciwko Bogu, a nawet Mojżesz jest Mu nieposłuszny, ale Bóg jest wierny, by doprowadzić ten naród do ziemi obiecanej. Bóg dotrzymuje swoich obietnic: obietnic, które złożył Abrahamowi w Księdze Rodzaju, a także obietnic dotyczących błogosławienia i karania Izraela.

Chociaż niewielu z nas znajduje się dzisiaj w sytuacji narodu izraelskiego, to historie z Księgi Liczb nadal służą nam jako dobre przykłady. Paweł naucza, że wydarzenia z Księgi Liczb są zapisane dla naszego pouczenia, abyśmy mogli wytrwać i uniknąć pokuszenia (1 Kor 10,11-13).

Więcej stron związanych z Księgą Liczb

• Księga Powtórzonego Prawa (następna księga Biblii)
• Księga Kapłańska (poprzednia)
• Księga Wyjścia (Księga Liczb rozpoczyna się tam, gdzie kończy się narracja Księgi Wyjścia)
• Jozue (Izrael w końcu wchodzi do ziemi)
• Co to jest 12 plemion Izraela?