Lamentacje: wołanie za Jerozolimą

Miasto Boga jest w ruinie. Świątynia jest zniszczona. Pałac królewski jest w gruzach. Bramy są spalone. Mury są rozerwane. Babilończycy splądrowali święte miasto.

„Jak?”

Tak brzmi oryginalna nazwa Lamentacji (lub Trenów), tego niewielkiego zbioru pięciu wierszy opłakujących upadek Jerozolimy. Według tradycji, prorok Jeremiasz napisał te pieśni dla miasta, któremu służył przez lata. A wszystko zaczyna się od słowa „Jak”.

Ach! Jakże zostało samotne
miasto tak ludne,
jak gdyby wdową się stała
przodująca wśród ludów,
władczyni nad okręgami
cierpi wyzysk jak niewolnica.
– Lamentacje 1:1

Księga zajmuje się pytaniem: „Jak to się mogło stać?”. Jak Jerozolima mogła upaść na rzecz Babilończyków? Odpowiedź ma niewiele wspólnego z politycznymi czy wojskowymi siłami otaczającymi te wydarzenia.

Upadek Jerozolimy jest raczej wydarzeniem duchowym, które nastąpiło za pomocą duchowych środków i z duchowych powodów.

Ludzie odrzucili swojego Boga i Jego proroków. Zanim Izrael wszedł do ziemi obiecanej, otrzymał wybór: pozostać wiernym Bogu i cieszyć się Jego błogosławieństwem i dobrobytem, albo czcić innych bogów i zostać wygnanym z ziemi (to z Księgi Powtórzonego Prawa). Izrael podążał za innymi bogami, okazywał niesprawiedliwość biednym i ignorował Boże prawa.

Lud przysięgał kochać Pana, być Mu posłusznym i naśladować Go, ale raz po raz łamał tę obietnicę. Ale Bóg jest wierny i sprawiedliwy: nie może pozwolić, by winni pozostali bezkarni.

Tak więc Jerozolima upada, a lud może jedynie opłakiwać.

Oblężenie jest niezapomniane, ale powód, dla którego do niego doszło, nigdy nie powinien zostać zapomniany. A poezja w Lamentacjach jest szczególnie pamiętna. Nie można tego powiedzieć po polsku, ale Lamentacje to zawiłe wiersze zbudowane wokół hebrajskiego alfabetu:

• Pierwszy, drugi i czwarty rozdział mają po 22 wersy, a po ustawieniu ich w rzędzie pierwsze litery wersu tworzą alfabet hebrajski. Oznacza to, że werset pierwszy zaczyna się od litery alef, werset drugi zaczyna się od bet, i tak dalej przez 22 litery alfabetu. Oto przykład:
  
• Trzeci rozdział jest jeszcze bardziej imponujący: ma 66 wersetów i przechodzi przez alfabet po trzy wersety na raz. Wersety 1-3 zaczynają się od alef, wersety 4-6 zaczynają się od bet, itd. Oto jak to wygląda po hebrajsku:
  
• Wersety rozdziału 5 odzwierciedlają alfabet hebrajski w samej liczbie. Są tam 22 wersety, ale nie są one ułożone w akrostych.

Uwaga: język hebrajski czyta się od prawej do lewej.

Ale nawet w księdze nazwanej „Lamentacje”, Bóg zemsty jest nadal Bogiem nadziei. W środku księgi pisarz przypomina ludowi, by miał nadzieję w Bogu:

Nie wyczerpała się litość Pana,
miłość nie zgasła.
Odnawia się ona co rano:
ogromna Twa wierność.
«Działem mym Pan» – mówi moja dusza,
dlatego czekam na Niego.
– Lamentacje 3:22-23

Czemu się skarży człowiek żyjący?
Mąż – na [karę za] grzechy?
Rozważmy, oceńmy swe drogi,
powróćmy do Pana;
– Lamentacje 3:39-40

Miasto zostało zniszczone, a ludzie wygnani z powodu swojego grzechu, ale nawet to jest okazją do wzywania Boga na pomoc. Dla ludu Bożego On jest jedyną nadzieją.

Kluczowy werset Lamentacji

Sprawiedliwym okazał się Pan,
gdyż wzgardziłam Jego słowami –
słuchajcie, wszystkie narody,
na ból mój popatrzcie –
dziewice i moi młodzieńcy
poszli w niewolę.
– Lamentacje 1:18

Rola Lamentacji w Biblii

Lamentacje znajdują się w sekcji Proroków Większych. Stanowi kontynuację historii Jeremiasza, który (tradycyjnie) napisał Lamentacje. Ponieważ jednak ta mała księga składa się w całości z akrostychów, powszechnie grupuje się ją z innymi księgami poetyckimi w Biblii (jak Psalmy i Pieśń nad Pieśniami).

Dlaczego akrostychy? Może to być ilustracja tego, jak bardzo Jerozolima została zniszczona lub jak bardzo Bóg jest wierny swojemu ludowi i swoim obietnicom. Może to być również sposób na utrzymanie krótkiego i zapadającego w pamięć materiału – w końcu inne relacje Jeremiasza są najdłuższą księgą Biblii.

Księga Lamentacji może zawierać pewne treści, do których odwołuje się autor Pierwszej i Drugiej Księgi Kronik, gdy odchodzi dobry król Jozjasz:

Wtedy Jeremiasz wyśpiewał lament za Jozjasza. I wszyscy śpiewacy męscy i żeńscy mówią o Jozjaszu w swoich lamentach po dziś dzień. I uczynili z nich ordynację w Izraelu; oto są one również zapisane w Lamentacjach. (2 Krn 35:25)

Jozjasz był ostatnim sprawiedliwym królem Judy, a Bóg powiedział, że Jerozolima upadnie dopiero po śmierci Jozjasza (2 Krn 34:28). Królowie po Jozjaszu doprowadzili lud do wszelkiego rodzaju buntu przeciwko Panu i przypieczętowali los Jerozolimy. Śmierć Jozjasza była pierwszym krokiem w marszu Jerozolimy ku całkowitemu zniszczeniu.

Lamentacje wpisują się w proroczą część Biblii, opisując teologiczne tło wygnania Judy. Lamentacje to moment samoświadomości: każdy, kto czytał ten zwój, pamiętałby, dlaczego Jerozolima upadła i dlaczego ocaleni zostali zabrani do Babilonu. Ale księga ta byłaby również serdeczną (i uroczystą) zachętą dla tych, którzy powrócą w czasach Ezdrasza i Nehemiasza: bez względu na to, jak niewierny jest Jego lud, Bóg pozostaje wierny.

Krótki zarys Lamentacji

• Jerozolima: ukarana i w bólu ( La 1)
• Gniew Pana na Jerozolimę (La 2)
• Niepokój jednostki przeradza się w nadzieję (La 3)
• Oblężenie Jerozolimy (La 4)
• Błaganie o Boże miłosierdzie (La 5)

Więcej stron związanych z Lamentacjami

• Księga Jeremiasza (tradycyjnie pisany przez tego samego autora)
• Psalmy (także zbiór tekstów pieśni i wierszy)
• Księga Przysłów (także poezja mądrościowa)
• Księga Koheleta (również poezja mądrościowa)